درس سوم : توماس از شیراز می گوید

توماس هربرت جوان 21 ساله ی انگلیسی در سال 1628 همراه با جمعی از سران انگلیسی به سرکردگی سر ددمر کاتن از بندر گمبرون یا همان بندر عباس عازم بارگاه شاه عباس هستند که در بین راه 26 روز در شهر شیراز توقف می کنند. نگاه تیزبین و نکته سنج توماس به همراه صداقت او در نوشتن سبب می شود تا مشاهدات او از شیراز دارای ارزش جامعه شناسی و انسان شناسی  بالایی شود.

از نکاتی که وی در آغاز به آن اشاره می کند آرامگاه شیوخ و بزرگان مسلمانان است که پس از گذشت چند صد سال از فوت آنان هنوز مورد احترام و تقدیس مسلمین است. همچنین او به تعارفات مردم و حتی حکما اشاره می کند و این نکته را نیز بازگو می کند که اغلب این تعارفات و خوش و بش ها به دور از واقعیت بوده و ارزش چندانی در عمل ندارد. وی از شراب شیراز تعریف زیادی می کند و آن را از بهترین شراب ها در شرق عالم می داند. او به معماری شهر شیراز هم اشاره ای می کند و چنین می گوید: "خانه ها از خشت های محکم و پردوام ساخته شده ، ساختمان ها چندان مرتفع نیست و به ندرت از دو طبقه تجاوز می کند. پشت بام ها همه مسطح است و در خانه ها ، ایوان ها و دریچه های مشبک جالب به چشم می خورد."

او شمار باغهای شیراز را بسیار دانسته و آنها را دل انگیز و پهناور می خواند. وی با حضور در بزم امیر شیراز نکاتی را در باب جشن های امیران یادآور می شود. او اشاره ای به رقاصه های مخصوص دربار می کند و چنان می گوید که امیر را بیش از سیصد زن صیغه ای در حرمسراست. او ادعا میکند که این ویژگی تمامی مردان شرقی ست به این صورت که آنها برتری خود را نسبت به دیگر مردان در تعدد زوجات می بینند

او در پایان اشاره ای هم به منطقه ای در نزدیکی شهر شیراز به نام "تنگ الله اکبر" می کند و از زبان براون(در کتاب "یکسال در میان ایرانیان") چنین می نویسد: "به نقطه ای رسیده بودیم که نامش بر همه مشتاقان کلام حافظ آشناست و آن "تنگ الله اکبر" است. زیرا هرآنکس که از این نقطه دیده بر شهر شیراز افکند ، از مشاهده آن همه زیبایی ، چنان به هیجان خواهد آمد که که بی اختیار خواهد گفت:"الله اکبر" ". امید که توماس عزیز منو برای دخل و تصرف و یا تحریف اثرش ببخشه